Deyimler ve Atasözleri: Hikayeleri ve Örnekleri
Deyimler ve atasözleri, yüzyıllar boyunca aktarılan ve günlük konuşmalarımızda sıklıkla kullandığımız özlü sözlerdir. Bu sözler, yaşam deneyimlerinden ve gözlemlerden çıkarılan dersleri ve öğütleri içerir. İşte 10 deyim ve 10 atasözünün hikayeleri ve örnekleri:
Deyimler
1. Ayağını yorganına göre uzat: İhtiyaçlarına ve olanaklarına göre yaşamak.
Hikaye: Bir zamanlar, fakir bir adam varmış. Adamın yorganı çok küçükmüş ve ayaklarını dışarıda bırakıyormuş. Bir gece, çok soğuk bir hava olmuş ve adamın ayakları donmuş. O günden sonra, adam ayağını yorganına göre uzatmayı öğrenmiş.
2. Bal tutan parmağını yalar: Bir işin karşılığını almak.
Hikaye: Bir arıcı, bal toplamak için kovanına girmiş. Arılar onu sokmuş ama arıcı, balın tadına bakmak için parmağını yalamış. Parmağındaki balın tadı, arı sokmalarının acısını unutturmuş.
3. Çuvaldızı bulmak için samanlıkta iğne aramak: Çok zor bir şeyi bulmaya çalışmak.
Hikaye: Bir adam, samanlıkta kaybettiği bir iğneyi bulmaya çalışıyormuş. Samanlık çok büyükmüş ve adam iğneyi bir türlü bulamıyormuş. Sonunda, bir çuvaldıza rastlamış ve “Çuvaldızı bulmak için samanlıkta iğne aramak gibi bir şeymiş” demiş.
4. Damlaya damlaya göl olur: Küçük çabaların zamanla büyük sonuçlar doğurabileceği.
Hikaye: Bir damla su, bir kayanın üzerine düşmüş. Damla çok küçükmüş ama zamanla kayanın üzerinde bir delik açmış. Bu, küçük çabaların zamanla büyük sonuçlar doğurabileceğini gösterir.
5. El elden üstündür: Birbirine yardım etmenin önemi.
Hikaye: Bir zamanlar, iki kardeş varmış. Kardeşlerden biri zenginmiş, diğeri fakirmiş. Zengin kardeş, fakir kardeşine yardım etmeyi reddetmiş. Bir gün, zengin kardeşin evi yanmış. Fakir kardeş, kardeşine yardım etmiş ve evini yeniden inşa etmesine yardımcı olmuş.
6. Gözden ırak, gönülden ırak: Birbirinden uzak olanların zamanla birbirlerini unutması.
Hikaye: Bir zamanlar, iki arkadaş varmış. Arkadaşlardan biri uzak bir şehre taşınmış. Zamanla, arkadaşlar birbirlerini unutmuşlar.
7. İğneyi bulmak için samanlıkta iğne aramak: Çok zor bir şeyi bulmaya çalışmak.
Hikaye: Bir adam, samanlıkta kaybettiği bir iğneyi bulmaya çalışıyormuş. Samanlık çok büyükmüş ve adam iğneyi bir türlü bulamıyormuş. Sonunda, bir çuvaldıza rastlamış ve “İğneyi bulmak için samanlıkta iğne aramak gibi bir şeymiş” demiş.
8. Kedi ulaşamadığı ciğere mundar der: Elde edemediği şeyi kötüleyen kişi.
Hikaye: Bir kedi, bir ciğere ulaşamamış. Kedi, ciğeri kötüleyerek “Mundar bir ciğermiş” demiş.
9. Su uyur, düşman uyumaz: Her zaman tetikte olmak gerektiği.
Hikaye: Bir zamanlar, iki düşman varmış. Düşmanlardan biri uyurken, diğeri onu öldürmeye çalışmış. Uyuyan düşman, düşmanının hareketlerini fark etmiş ve onu öldürmüş.
10. Yumurta kapıya dayanmış: Bir olayın çok yakın olduğu.
Hikaye: Bir zamanlar, bir adamın kapısına bir yumurta dayanmış. Adam, yumurtanın çok yakın olduğunu anlamış ve kapıyı açmış.
Atasözleri
1. Akıl yaşta değil, baştadır: Bilgeliğin yaşla değil, zekayla ilgili olduğu.
Hikaye: Bir zamanlar, yaşlı bir adam varmış. Adam, çok bilge ve akıllıymış. Bir gün, genç bir adam, yaşlı adama “Akıl yaşta değil, baştadır” demiş. Yaşlı adam, genç adama hak vermiş.
2. Bir elin nesi var, iki elin sesi var: Birlikte çalışmanın gücünü vurgular.
Hikaye: Bir zamanlar, iki kardeş varmış. Kardeşler, bir iş yaparken sürekli tartışıyorlarmış. Bir gün, babaları onlara “Bir elin nesi var, iki elin sesi var” demiş. Kardeşler, babalarının sözünü anlamışlar ve birlikte çalışmaya başlamışlar.
3. Damlaya damlaya göl olur: Küçük çabaların zamanla büyük sonuçlar doğurabileceği.
Hikaye: Bir damla su, bir kayanın üzerine düşmüş. Damla çok küçükmüş ama zamanla kayanın üzerinde bir delik açmış. Bu, küçük çabaların zamanla büyük sonuçlar doğurabileceğini gösterir.
4. Erken kalkan yol alır: Erken davranmanın önemini vurgular.
Hikaye: Bir zamanlar, iki adam varmış. Adamlardan biri erken kalkar ve yola çıkarmış. Diğer adam ise geç kalkmış. Erken kalkan adam, yolda çok yol almış. Geç kalkan adam ise, yolda çok zorlanmış.
5. Gözden ırak, gönülden ırak: Birbirinden uzak olanların zamanla birbirlerini unutması.
Hikaye: Bir zamanlar, iki arkadaş varmış. Arkadaşlardan biri uzak bir şehre taşınmış. Zamanla, arkadaşlar birbirlerini unutmuşlar.
6. İğneyi bulmak için samanlıkta iğne aramak: Çok zor bir şeyi bulmaya çalışmak.
Hikaye: Bir adam, samanlıkta kaybettiği bir iğneyi bulmaya çalışıyormuş. Samanlık çok büyükmüş ve adam iğneyi bir türlü bulamıyormuş. Sonunda, bir çuvaldıza rastlamış ve “İğneyi bulmak için samanlıkta iğne aramak gibi bir şeymiş” demiş.
7. Su uyur, düşman uyumaz: Her zaman tetikte olmak gerektiği.
Hikaye: Bir zamanlar, iki düşman varmış. Düşmanlardan biri uyurken, diğeri onu öldürmeye çalışmış. Uyuyan düşman, düşmanının hareketlerini fark etmiş ve onu öldürmüş.
8. Yumurta kapıya dayanmış: Bir olayın çok yakın olduğu.
Hikaye: Bir zamanlar, bir adamın kapısına bir yumurta dayanmış. Adam, yumurtanın çok yakın olduğunu anlamış ve kapıyı açmış.
9. Akıl yaşta değil, baştadır: Bilgeliğin yaşla değil, zekayla ilgili olduğu.
Hikaye: Bir zamanlar, yaşlı bir adam varmış. Adam, çok bilge ve akıllıymış. Bir gün, genç bir adam, yaşlı adama “Akıl yaşta değil, baştadır” demiş. Yaşlı adam, genç adama hak vermiş.
10. Bir elin nesi var, iki elin sesi var: Birlikte çalışmanın gücünü vurgular.
Hikaye: Bir zamanlar, iki kardeş varmış. Kardeşler, bir iş yaparken sürekli tartışıyorlarmış. Bir gün, babaları onlara “Bir elin nesi var, iki elin sesi var” demiş. Kardeşler, babalarının sözünü anlamışlar ve birlikte çalışmaya başlamışlar.
Faydalı Siteler ve Dosyalar
- Türk Dil Kurumu Deyimler Sözlüğü
- Türk Dil Kurumu Atasözleri Sözlüğü
- Deyimler ve Atasözleri Hikayeleri
- Deyimler ve Atasözleri Dosyası